Ten rodzaj filtru jest częściej stosowany

Odmianą filtru zewnętrznego jest filtr, w którym materiały filtracyjne znajdują się w specjalnym pojemniku. Ten rodzaj filtru jest częściej stosowany ze względu na łatwiejsze czyszczenie. Czyszczenie filtrów zewnętrznych dokonujemy (nie rzadziej niż raz na kwartał) wyjmując z obudowy lub pojemnika i wyrzucając zużyte mateiały filtracyjne. Jedynie żwir i watę nylonową można oczyścić sposobem podanym w opisie filtra wewnętrznego. W przypadku używania zmiękczacza można go zregenerować (p. rozdział „Woda"). Po dokładnym umyciu wszystkich szklanych części układamy materiały filtracyjne i ponownie uruchamiamy filtr. Należy przestrzec przed używaniem waty szklanej jako warstwy filtracyjnej. Drobniutkie igiełki szklane, wymyte z filtru i unoszące się w wodzie akwaryjnej wbijają się w skrzela i skórę ryby akwariowe powodując owrzodzenia i stany zapalne skóry.

Filtry zewnętrzne

Spotykane rodzaje filtrów

Częściej spotykane rodzaje filtrów wewnętrznych podaje. Filtry wewnętrzne należy okresowo (co najmniej raz na dwa tygodnie) czyścić. Długo nie czyszczone mogą być źródłem zanieczyszczeń wody. Czyszczenie filtrów polega na wyjęciu materiału filtracyjnego oraz jego dokładnym wypłukaniu. Naczynia, pojemniki i rurki należy przemyć dużą ilością bieżącej wody. Lepsze, ze względu na większą ilość materiału filtracyjnego oraz możliwość umieszczenia rozmaitych specjalnych warstw substancji pochłaniających, są filtry zewnętrzne. Filtr zewnętrzny zbudowany jest ze zbiornika wypełnionego warstwami materiałów filtracyjnych, studzienki, z której przefiltrowaną wodę powietrze przepompowuje do akwarium oraz rurki, którą na zasadzie naczyń połączonych stale napływa woda z akwarium. Zwykle stosuje się trzy warstwy filtracyjne: górną i dolną z tworzyw, używanych w filtrze wewnętrznym. Jako warstwę środkową używa się: żwiru lub węgla aktywowanego, rzadziej wymieniacza jonowego bądź torfu.
Najbardziej celowe jest stosowanie dość drobnoziarnistego żwiru lub specjalnie przygotowanego do celów akwarystyki węgla aktywowanego, przy czym użycie tego ostatniego oprócz zalety usuwania szkodliwych substancji ma tę wadę, że zabiera z wody również substancje odżywcze potrzebne roślinom. Stałe stosowanie zmiękczaczy, jako warstwy filtracyjnej w celu powolnego zmiękczania wody, nie jest wskazane, gdyż długotrwałe działanie wody może spowodować wypłukanie z nich pewnych szkodliwych związków. Ponadto filtr taki wymaga częstej regeneracji. Długotrwałe używanie torfu polecamy tylko wtedy, gdy chcemy mieć wodę kwaśną i o dużej ilości garbników (np. przy hodowli ryby akwariowe razbory klinowej Rasbora heteromorpha).

W każdym akwarium tworzy się muł

Po pewnym czasie w każdym akwarium tworzy się muł, powstały z niezjedzonego pokarmu, kału ryb, gnijących części roślin itp. Może on być powodem powstawania szkodliwych gazów, a także stanowi świetną pożywkę dla bakterii, w tym również chorobotwórczych. Usuwanie tego mułu jest rzeczą konieczną i stosowaną tym częściej, im zbiornik jest mniejszy lub gęściej zarybiony. Do czyszczenia wody z mułu służą filtry.

Ze względu na umieszczenie i budowę rozróżniamy filtry zewnętrzne i wewnętrzne.
Łatwiejsze do wykonania są filtry wewnętrzne. Przepływ wody uzyskujemy za pomocą pęcherzyków powietrza, które przepychają wodę w rurce przymocowanej do pojemnika z materiałem filtracyjnym, umieszczonego wewnątrz akwarium. Materiałami filtracyjnymi mogą być takie tworzywa, jak wata nylonowa lub stylonowa, bądź gąbka wykonana z tych tworzyw. W ostateczności może być użyta stara pończocha stylonowa, należy ją jednak przed użyciem dobrze wyprać i wypłukać.

Możemy awaryjnie zastosować

Jeżeli nie mamy takich urządzeń, możemy awaryjnie zastosować do tłoczenia powietrza napompowaną dętkę gumową (np. samochodową lub nawet rowerową) lub zestaw butli z wodą działający na zasadzie ciśnienia słupa cieczy. Są to jednak sposoby mało wydajne i kłopotliwe w obsłudze. Do przewietrzania wody w akwarium używany jest tzw. „kamień". Jest to kawałek piaskowca lub drobnoporowatego pumeksu. Powietrze wprowadzone do wywierconego w nim otworu wydobywa się drobnymi banieczkami. Do przewietrzania akwariów tarliskowych tzw. kotników stosuje się również cienką pipetę, z której powietrze wychodzi dość dużymi pęcherzykami, ale nie wywołują one tak silnych prądów wody jak przy użyciu kamienia i nie uszkadzają ikry lub młodego narybku. Te same pompki mogą służyć do zasilania urządzeń filtracyjnych.

Rozmaite pompki tłokowe

Pospolite również są rozmaite pompki tłokowe. Silnik elektryczny napędza tłoki w cylindrach z zaworami zwrotnymi. Ponieważ wydobywające się z takiej pompy powietrze wyraźnie pulsuje, najczęściej stosuje się przy nich zbiorniki wyrównawcze, czyli szczelne naczynia zaopatrzone w wlot i wylot powietrza. Ujednolicają one strumień powietrza i zabezpieczają przed zassaniem wody do pompki. Są to na ogół bardzo wydajne urządzenia, mogą obsłużyć większą ilość zbiorników. Jeżeli są dobrze wykonane i konserwowane pracują prawie bezgłośnie.
W krajach zachodnich produkowane są specjalne pompy mimośrodowe i odśrodkowe, pracują one bardzo cicho i są bardzo wydajne. Nowością są pompy powietrzne albo wodne, w których specjalnie metalizowana membrana drga bezpośrednio w polu magnetycznym. 

Najpospolitsze są pompki membranowe

Najpospolitsze są pompki membranowe tzw. „brzęczyki" — stosunkowo tanie i łatwe w obsłudze. Niestety są mało wydajne, wystarczają tylko na dwa — trzy zbiorniki. Przyrząd działa na zasadzie drgań blaszki stalowej w zmiennym polu magnetycznym wytwarzanym przez elektromagnes. Do drgającej blaszki przymocowana jest gumowa membrana umieszczona w pojemniczku z zaworami. Przybliżanie blaszki do elektromagnesu powoduje większe jej odchylanie i silniejszą pracę pompki, oddalanie zaś zmniejsza szybkość pompo¬wania powietrza. Wadą takiej pompki jest przykre jednostajne brzęczenie wy¬wołane przez wibrującą blaszkę. 

Przewietrzanie wody w akwarium

Niedobór lub brak tlenu bywa powodem wielu chorób ryb. Zapobiega temu stosowanie przewietrzania. Powoduje ono zwiększenie powierzchni styku powietrza z wodą oraz wywołuje jej ruch, dzięki czemu ułatwione jest rozpuszczanie się tlenu (natlenienie) i wymiana gazów w wodzie. Przewietrzanie zapobiega powstawaniu kożucha bakteryjnego na powierzchni wody. Przewietrzania można zaniechać tylko w przypadku chowu ryb labiryntowych lub wtedy, gdy w dużym, dość gęsto zarośniętym zbiorniku znajduje się niewiele ryby akwariowe tj. gdy na jedną średniej wielkości rybę (do 10 cm) przypada nie mniej niż 20 dm3 wody. Natomiast próby wychowania większej gromadki narybku bez napowietrzania kończą się prawie zawsze niepowodzeniem. Powietrze do akwarium tłoczy się za pomocą rozmaitych pompek.

Termometry w akwarium

W akwarystyce stosowane są termometry rtęciowe, naftowe lub alkoholowe. Te dwa ostatnie mogą wskazywać fałszywą temperaturę na skutek przerwania słupka cieczy lub osadzenia się barwnika na dnie zbiorniczka. Termometry, zwłaszcza w głębokich zbiornikach, należy umieszczać w ten sposób, aby zbiorniczek z cieczą mierniczą znajdował się mniej więcej w środku warstwy wodnej. Nie wolno używać termometrów dających błędne wskazania oraz potłuczonych lub w inny sposób uszkodzonych. Może to bowiem być powodem choroby lub zatrucia ryb. Termometr powinien być przymocowany możliwie daleko od grzałki oraz w takim miejscu, aby sprawdzenie temperatury było łatwe. 

Prawidłowo sporządzona grzałka

Jak widać z powyższego możemy uzyskać tym wyższą temperaturę, im roztwór solanki jest bardziej stężony i im mniejsza jest odległość między elektrodami. Ponieważ znacznie wygodniej jest dolać kilka kropel roztworu soli niż wyciągać grzałkę, wylewać solankę, by po jej rozcieńczeniu ponownie montować całe urządzenie, a ponadto zbyt niska temperatura nie spowoduje w tym samym czasie tak wielkich szkód, jak zbyt wysoka, dlatego należy zawsze rozpoczynać regulację grzałki od bardzo małego stężenia soli.
Prawidłowo sporządzona grzałka może służyć nawet kilkanaście lat, a jedyną jej wadą jest możliwość stłuczenia. Obsługa polega na okresowym (co 1/2 roku) dolewaniu wyparowanej wody i sprawdzaniu, czy przewody nie uległy korozji. s»us!
Podczas instalowania należy uważać, aby grzałka była zanurzona w wodzie akwaryjnej powyżej poziomu solanki. Grzałka może być oparta na dnie lub zawieszona na ramie bądź szybie. Należy jednak uważać, aby nie nalała się do niej woda.
Przewody urządzeń ogrzewających, a zwłaszcza grzałki solnej mogą ulec korozji lub może zniszczyć się ich izolacja. Grozi to porażeniem prądem. Takie przewody należy natychmiast wymienić, nie wolno też manipulowć przy urządzeniach grzejnych będących pod napięciem. W razie wykonywania jakichkolwiek prac przy konserwacji lub montażu urządzeń grzejnych należy uprzednio wyciągnąć wtyczkę z gniazdka.

Grzałka grzeje w akwarium

Następnie na U-rurkę nakładamy od góry przyczepy przyssawkowe, do U-rurki nalewamy około 3/4 objętości wody i do niej dodajemy kilka kropel roztworu soli kuchennej (1 łyżeczka na 1 szklankę wody), wkładamy elektrody tak, aby były one zanurzone w solance, zatykamy korkami, całość instalujemy w akwarium z wodą i włączamy wtyczkę do gniazdka kontaktowego.
Pod wpływem prądu elektrycznego, przepływającego przez solankę, wzrasta temperatura roztworu. Po upływie 24—48 godzin (zależnie od wielkości zbiornika) temperatura ustala się.
Regulacja temperatury odbywa się przy tego typu grzałce następująco:

Grzałka grzeje Temperatura uzyskana jest niższa od żądanej o więcej niż
zbyt słabo 3°C — do U-rurki dolewamy kilka kropel roztworu soli.
Temperatura uzyskana jest niższa o mniej niż 3°C od żądanej — elektrody zbliżamy do siebie (zanurzamy głębiej w roztworze solanki).

Grzałka grzeje Temperatura uzyskana jest wyższa o więcej niż 3°C od
zbyt mocno żądanej — część solanki odlewamy uzupełniając ubytek
wodą.
Uzyskana temperatura jest wyższa o mniej niż 3°C od żądanej — zwiększamy odległość między elektrodami (zmniejszamy ich zanurzenie).

Grzałka solna

Jest ona bardzo łatwa do sporządzenia, umożliwia dowolną regulację temperatury i jest możliwa do zainstalowania w każdym akwarium, przy czym koszt jej budowy jest niewielki. Jest to również grzałka elektryczna. Składa się z następujących części: rurki szklanej lub plastykowej wygiętej w kształcie litery U (tzw. U-rurka), dwużyłowego przewodu z przylutowanymi do każdej żyły elektrodami oraz korków uszczelniających.
.

Grzałka solna: a - elektroda węglowa, b - korek, c - pak, d - budowa grzałki

Grzałkę wykonujemy w następujący sposób. Ze starych baterii elektrycznych wydobywamy dwie nie połamane elektrody węglowe. Do metalowych czapeczek tych elektrod przylutowujemy końcówki uprzednio odmierzonego przewodu dwużyłowego. Następnie czapeczkę i pozbawioną izolacji część przewodu zanurzamy, w celu zapobieżenia korozji, w roztopionym paku (również otrzymanym ze starej baterii). W korkach uszczelniających, dobranych średnicą do U-rurki, wycinamy otwory na przewód elektryczny. Wielkość tych otworów musi być taka, by umożliwiała przesuwanie przewodu, a jednocześnie, aby U-rurka była dość szczelnie zamknięta.

Grzałka powinna być umieszczona w akwarium

Zbudowane są o ten w sposób, ze szkła lub metalu znajduje się spirala grzejna lub inny opornik, który jest unieruchomiony za pomocą piasku lub gruzu szamotowego. Od opornika odchodzą przewody zakończone wtyczką| Przy uchwycie służącym do zamocowania w akwarium umieszczone są informacje o mocy grzałki (najczęściej spotykane 10—150 W).
Grzałka powinna być umieszczona w akwarium w ten sposób, aby jak największa część obudowy była zanurzona. Wadami takich grzałek są: trudność dobrania grzałki do posiadanego zbiornika,o zakres regulacji temperaturę można nieco podwyższyć przez (a nie wody z akwarium lub obniżyć przez dolanie) i niemożność zastosowania w zbiorniku o innej objętości. Natomiast zaletami: bezpieczeństwo użycia, trwałość i łatwa reperacja. Lepsza jest grzałka denna, gdyż zapewnia bardziej równomierne rozchodzenie się ciepła. Całkowicie odpowiada celom akwarystyki połączenie grzałki z termoregulatorem. Termoregulator automatycznie wyłącza dopływ prądu po osiągnięciu uprzednio zaprogramowanej temperatury i ponownie włącza, gdy temperatura opadnie. Urządzenie to jest jednak dość skomplikowane i dlatego nie podajemy tu jego opisu ani schematu. Zainteresowani znajdą je w odpowiedniej literaturze. Obsługa wszystkich tego typu grzałek jest bardzo prosta. Wystarczy je umieścić w wodzie i włączyć wtyczkę do gniazdka kontaktowego. Należy jednak pamiętać, że pozostawienie włączonej grzałki bez zanurzenia w wodzie grozi jej popsuciem.

Takie przejściowe obniżenie dla ryb i roślin

Roczny — w okresie trudności w zdobywaniu żywego pokarmu {od listopada do marca) temperaturę dla ryb egzotycznych dla ryby akwariowe krajowych oraz pochodzących z temperatura może opaść nawet .
Takie przejściowe obniżenie dla ryb i roślin. Ryby w ten sposób: na przy spadki temperatury, a po zimowym ochłodzeniu chętniej przystępują do tarła; rybom egzotycznym nie należy tylko temperatury dolnej grani¬cy optymalnej.
Grzejniki stosowane w akwarystyce muszą być sporządzone tak, aby:
— pozwalały uzyskać najdalej w ciągu 2 dni żądaną temperaturę,
— Ilości ciepła dostarczone przez grzałkę były stałe, tj. umożliwiały ustalenie temperatury na dowolnie długi czas na tym samym poziomie,
— były bezpieczne i proste w użyciu.
Tym warunkom odpowiadają tylko elektryczno Nie możemy jednak podać jakiegoś uniwersalnego przepisu na moc stosowanego urządzenia grzejnego, gdyż ilość ciepła konieczna do uzyskania i utrzymania temperatury zależy od: wielkości zbiornika, żądanej temperatury w akwarium, temperatury otoczenia (wpływ ma pora roku, intensywność nasłonecznienia, odległość od źródła ciepła w pomieszczeniu itp.), izolacji cieplnej (np. czy akwarium stoi blisko ofena czy jest zasłonięte jakimś sprzętem itp.). powodów ustalenie i regulacja temperatury jest rzeczą indywidualną dla każdego zbiornika.

Stosowanego urządzenia grzejnego

Tym warunkom odpowiadają tylko elektryczno ogrzewane nie mogę jednak podać jakiegoś uniwersalnego przepisu na moc stosowanego urządzenia grzejnego, gdyż ilość ciepła konieczna do uzyskania i utrzymania temperatury zależy od wielkości zbiornika, żądanej temperatury w akwarium, temperatury otoczenia (wpływ ma pora roku, intensywność nasłonecznienia, odległość od źródła ciepła w pomieszczeniu itp.), izolacji cieplnej (np. czy akwarium stoi blisko okna czy jest zasłonięte jakimś sprzętem itp.). powodów ustalenie i regulacja temperatury jest rzeczą indywidualną dla każdego zbiornika .

Utrzymywanie temperatury w akwarium

Jednak nie należy przez dłuższy czas utrzymywać tej samej temperatury powinna ona zmieniać się w granicach optymalnych dla danego gatunku, przy czym można tu wyodrębnić dwa cykle wahań:
a) dobowy — temperatura w nocy powinna opadać o 1—3°C.
b) roczny — w okresie trudności w zdobywaniu żywego pokarmu (od listopada do marca) temperaturę dla ryb egzotycznych dla ryb krajowych oraz pochodzących z temperatura może opaść).
Takie przejściowe obniżenie dla ryby akwariowe i roślin.
Ryby w ten sposób: na przy spadki temperatury, a po zimowym ochłodzeniu chętniej przystępują do tarła rybom egzotycznym nie należy tylko temperatury dolnej granicy optymalnej.
Grzejniki stosowane w akwarystyce muszą być sporządzone tak, aby:
- pozwalały uzyskać najdalej w ciągu 2 dni żądaną temperaturę,
- ilości ciepła dostarczone przez grzałkę były stałe, tj. umożliwiały ustalenie temperatury na dowolnie długi czas na tym samym poziomie,
- były bezpieczne i proste w użyciu.

Ogrzewanie wody w akwarium

Ogrzewanie akwarium jest w większości przypadków rzeczą konieczną. Ma ono na celu zapewnienie stałej i optymalnej temperatury dla danego gatunku ryb. Zaniechanie ogrzewania może nastąpić tylko wtedy, gdy hodujemy ryby nie wymagające temperatury wyższej niż 20°C. W zbyt niskiej temperaturze ryby tracą barwę i żywotność, a ponadto łatwiej zapadają na szereg chorób (np. pleśniawka). Powinniśmy się wystrzegać stosowania temperatur granicznych, gdyż przy dość małej, na ogół, dokładności termometru łatwo przekroczyć granicę temperatur wymaganych przez dany gatunek ryby akwariowe np. dla temperatur 22—26°C najlepiej utrzymywać temperaturę na wysokości 24°C.

W akwarystyce stosuje się lampy fluoryzujące

W akwarystyce częściej stosuje się lampy fluoryzujące jarzeniówki. Używanie ich jest dogodne ze względu na: zmianę prawie całej energii na światło, a więc uniknięcie wzrostu temperatury i pękania szyb, oraz znacznie większą wydajność świetlną. Lampy fluoryzujące są około 5 razy wydajniejsze, tzn. 20 W daje prawie tyle światła co żarówka 100 W. Światło to ma pewne własności bakteriobójcze. Niedogodnością jest konieczność zainstalowania specjalnych urządzeń tzn. startera i dławika. Przy oświetleniu jarzeniowym rośliny rosną znacznie wolniej, gdyż nie dostarcza ono pełnego zakresu promieniowania słonecznego. Czasem w handlu można spotkać jarzeniówki o nazwie „Flora", ryby akwariowe które mają charakterystykę światła bardzo zbliżoną dla potrzeb roślin. Wadą ich jest różowe zabarwienie światła, co powoduje nienaturalny wygląd akwarium.
Żarówki założone bez żadnej osłony rażą wzrok, a ponadto zbyt duża ilość światła zostaje rozproszona. Jako osłonę stosuje się najczęściej odpowiedniego kształtu reflektorki drewniane lub metalowe, dla lepszego odbicia światła wyłożone są wewnątrz błyszczącym tworzywem lub pomalowane na
srebrno. W przypadku stosowania reflektorów metalowych obowiązują te same zasady, jak przy doborze metalu na ramy akwarium i ochronie ich przed
korozją.
Uwaga: instalacja oświetleniowa w akwarium powinna być uziemiona.

Oświetlenia zbiorników średniej wielkości

Sposób ten jest więc wygodny do oświetlenia zbiorników średniej wielkości: wzrost temperatury wody nie jest wtedy taki duży (1—2°C), wystarczają żarówki o mocy 15—40 W. W celu uniknięcia wzrostu temperatury stosuje się oświetlenie za pomocą żarówek latarkowych lub choinkowych połączonych szeregowo lub równolegle. W łączeniu szeregowym musimy zastosować odpowiednią do napięcia w sieci i napięcia pracy żaróweczki ich ilość. Np. gdy napięcie w sieci wynosi 220 V, a napięcie pracy (podane na podstawie żarówki) wynosi 6 V, ilość żarówek obliczamy: 220:6 = 37. Sposób łączenia żarówek podany jest na. Wadą tego systemu jest zagaśnięcie wszystkich żarówek w razie przepalenia się jednej ryby akwariowe i konieczność używania dużej ilości żarówek. Do łączenia równoległego konieczny jest transformator. Moc i napięcie wyjściowe transformatora dobieramy w zależności od potrzeb, np.: chcąc zainstalować 10 żarówek 6 woltowych, o mocy 2 W każda, musimy mieć transformator o napięciu wyjściowym 6 V i minimum mocy 10-2 W = 20 W. Schemat połączenia pokazuje rys. 13b. Sposób ten ma następujące zalety: unikamy wzrostu temperatury i pęknięcia szyby nakrywowej, możemy zastosować niewielką ilość żarówek, nie gasną wszystkie żarówki w razie przepalenia się jednej, tania eksploatacja. Wady to konieczność dobrania odpowiedniego transformatora dla naszych celów, i co za tym idzie nieco większy koszt instalacji.

Światło biegnące od góry z przodu

Najbardziej korzystnym kierunkiem oświetlenia jest światło biegnące od góry z przodu, mniej korzystne (stosowane raczej jako uzupełnienie dość skąpego oświetlenia naturalnego) jest oświetlenie boczne. W razie konieczności stosowania oświetlenia bocznego należy starać się, by padało ono możliwie z przodu i góry. Natomiast światło skierowane od tyłu daje w większości przypadków efekt prawie całkowitego zaniku barwy ryb. Jako źródło światła używane są normalne żarówki, żaróweczki latarkowe lub choinkowe, bądź lampy fluoryzujące, tzw. jarzeniówki. Zastosowanie zwykłych żarówek ma następujące zalety: prosta i tania instalacja punktów świetlnych, oraz charakter światła odpowiadający rybom i roślinom akwarystyka . Ten rodzaj oświetlenia ma jednak również wady: w małych zbiornikach trudno jest utrzymać właściwą temperaturę (np. przy zastosowaniu 2 żarówek 15 W, w zbiorniku o pojemności 30 dm3 temperatura wody może wzrosnąć o 3—4°C w ciągu 2—3 godzin), dość duży koszt eksploatacji przy oświetlaniu zbiorników, możliwość pęknięcia szyby nakrywowej na skutek rozgrzania przy zbyt małej odległości od żarówki.

Wyposażenie akwarium

Zastosowanie oświetlenia sztucznego ma na celu uzupełnienie niedoboru światła naturalnego. Nie można jednak podać przepisu na moc i ilość punktów świetlnych, zależy to bowiem od wielkości zbiornika, intensywności oświetlenia naturalnego, pory roku i gatunków hodowanych ryb i roślin. Można jedynie podać następujące wskazówki. Pojawienie się po kilku lub kilkunastu tygodniach dużej ilości glonów zielonych wskazuje na zbyt intensywne oświetlenie — należy skrócić czas oświetlenia sztucznego lub zasłonić zbiornik przed światłem naturalnym. Rozwój okrzemek tworzących nalot o zabarwieniu brunatnym dowodzi zbyt małej ilości światła. Zwiększamy wtedy intensywność lub czas oświetlenia. Również zbyt słaby lub nienaturalny wzrost roślin może wskazać na niedobór światła. Intensywność i czas oświetlania powinny być dobrane do gatunku ryby. Np. ryby akwariowe których ojczyzną są kraje podzwrotnikowe wymagają zazwyczaj około 12 godzin oświetlenia na dobę.
Właściwe umiejscowienie punktów świetlnych ma decydujące znaczenia w uwydatnianiu barw ryb, gdyż wygląd niektórych gatunków zależy wyłącznie od kąta i kierunku padania promieni świetlnych. Przy zastosowaniu niewłaściwego oświetlenia, nawet bardzo barwne ryby będą się wydawały blade i nieciekawe.

Aklimatyzacja ryb w akwarium

Po przyniesieniu ryb do domu mierzymy temperaturę oraz określamy twardość i odczyn wody, w której ryby dotąd przebywały. Ryby wolno bezpośrednio wpuścić do akwarium tylko wtedy, gdy są spełnione następujące warunki: temperatura wody nie różni się więcej niż 1—2°C twardość odczyn0,2—0,3 pH. Opłukany słoik zanurzamy ukośnie w akwarium i pozwalamy rybom na swobodne wypłynięcie. W przypadku większych różnic musimy ryby stopniowo przyzwyczaić do nowych warunków. Najlepiej wykonać to w następujący sposób: słoik po dokładnym otarciu czystą, wilgotną ściereczką umieszczamy w akwarium tak, aby był zanurzony do 2/3 wysokości, przy czym należy uniemożliwić jego przechylenie. Położenie to zachowujemy tak długo, aż różnica temperatur w słoiku i w akwarystyka nie będzie większa niż 1—2°C. Po tym możemy wyrównać twardość i odczyn wody. Ze słoika odlewamy nie więcej niż 1/3 ilości wody i nalewamy do niego taką samą ilość wody pobranej z akwarium. Po każdym dolaniu wody badamy jej twardość i odczyn. Jeżeli różnice są większe od wyżej podanych, powtórnego odlania wody ze słoika i dolanie akwaryjnej dokonujemy dopiero następnego dnia. Należy wtedy pamiętać o przewietrzaniu. Po wyrównaniu się warunków w stanie wody, pozwalamy rybom na wypłynięcie do akwarium.

Zakup ryb akwariowych

Przy zakupie ryb należy zwrócić specjalną uwagę na ich wygląd i zachowanie się, będące wskaźnikiem ich zdrowia. Ryby powinny okazywać ruchliwość właściwą danemu gatunkowi, przebywać na odpowiednich dla nich głębokościach (np. ryby denne na dnie). Ubarwienie powinny mieć żywe i wyraźne, ale nie nienaturalnie ciemne. Zmatowienie skóry powstałe na skutek wydzielania dużej ilości śluzu jest objawem wskazującym na chorobę. Na skórze i oczach nie powinno być żadnych wyprysków, nalotów lub ranek, płetwy powinny być całe i niepostrzępione. Również nienaturalne naprężenie lub stulenie płetw jest objawem choroby. Pokrywy skrzelowe nie powinny odstawać, ryby nie powinny ocierać się o przedmioty.
Lepiej jest nabyć młodsze ryby akwariowe bowiem łatwiej przystosowują się one do zmienionych warunków.
Nie należy nabywać więcej ryb niż może przebywać w posiadanym przez nas zbiorniku.
Zrozumiałe, że początkujący akwaryści będą mieli trudności z zastosowaniem się do tych wskazówek. Radzimy im więc nabywanie ryb tylko w pewnych źródłach lub przy pomocy doświadczonego akwarysty.
Przenoszenie lub tym bardziej przewożenie ryb powinno odbywać się w szerokich termosach lub workach z mas plastycznych (najlepiej umieszczonych w pojemnikach styropianowych) napełnionych wodą do trzech czwartych objętości. W słoikach można transportować ryby z gatunków ciepłolubnych tylko na niewielkie odległości i przy niewielkiej różnicy temperatur wody i powietrza. Ponadto należy uważać, by podczas transportu ryby nie obijały się o ściany naczynia i aby nie było ich w słoiku zbyt wiele.

Ułożenie szyby nakrywowej na akwarium

Po nalaniu wody, włączeniu przewietrzacza i nakryciu akwarium pozostawiamy je na przeciąg 24 godzin. W tym czasie możemy przystąpić jedynie do regulacji temperatury wody (patrz rozdz.: „Wyposażenie akwarium"). Ustalenie temperatury wody nie upoważnia nas jeszcze do wpuszczenia ryb. Musimy ponadto poczekać zwykle 10—12 dni, jeżeli użyliśmy wody całkowicie świeżej, lub nieco krócej (5—10 dni), jeżeli woda pochodzi w części z już istniejącego i niezakażonego zbiornika. Przyjęcie się i rozpoczęcie wegetacji roślin świadczy, że akwarium jest już przygotowane do ryby akwariowe wprowadzenia ryb.
Podczas oczekiwania należy zwrócić uwagę:
1. Czy temperatura wody jest już stała. Jeżeli nie, należy ją ponownie ustalić na odpowiedniej wysokości.
2. Czy twardość i odczyn wody nie zmieniły się w takim stopniu, że przekracza to granice dopuszczalne dla ryb, które mamy zamiar hodować. W przypadku zmian, należy wodę skorygować pod względem twardości i odczynu.
3. Czy woda nie nabiera przykrego zapachu, nie mętnieje, lub czy na powierzchni jej nie powstaje biały kożuch.
Środkiem zaradczym, prawie zawsze skutecznym, jest zwiększenie przewietrzania wody. Gdyby mimo to objawy nie ustąpiły należy wydobyć ze zbiornika korzenie i ponownie wygotować je w roztworze soli (patrz podłoże) lub wymoczyć przez 1—2 dni w 3% wodzie utlenionej. Delikatny, puszysty nalot nie jest szkodliwy i ginie najczęściej samoistnie po kilku dniach,
Jeżeli nie wystąpiły żadne z tych szkodliwych objawów, możemy zająć się sprowadzeniem ryb.

Prace końcowe w akwarium

Prace końcowe. Ostatnią czynnością w urządzeniu akwarium jest nakrycie szkłem. Ma to na celu: ochronę przed kurzem, zmniejszenie parowania wody, zapobieganie wyskakiwaniu ryb z akwarium oraz, co jest szczególnie ważne w hodowli ryb labiryntowych, utrzymanie nad wodą warstwy ogrzanego powietrza. Szyby nakrywającej nie należy kłaść bezpośrednio na zbiorniku, najlepiej jest zastosować podkładki z korka. 

Nalewanie wody do akwarium

Nalewanie wody. Woda przeznaczona do akwarium powinna być odstała, nie wolno nalewać wody bezpośrednio z kranu (szczególnie niebezpieczna jest woda podgrzewana w instalacji wodociągowej). Nigdy nie należy nalewać wody bezpośrednio na podłoże. Zniszczymy wtedy bowiem układ podłoża i spowodujemy wypłynięcie roślin, a w wytworzonych zagłębieniach będzie się zbierał trudny do usunięcia muł. Właściwe sposoby nalewania wody podane są na rysunkach . Papier stosowany do ochrony powinien być czysty i możliwie biały. Papierem tym powinno być przykryte całe dno. Po napełnieniu. zbiornika wodą usuwamy papier i ewentualnie miseczki oraz dokonujemy ostatniej korekty stanu podłoża (wyrównanie dłonią lub listewką wgłębień powstałych podczas nalewania wody ryby akwariowe ).
Jeżeli w akwarium chcemy mieć wodę bardziej miękką niż ta, która jest w sieci wodociągowej, do zbiornika nalewamy w odpowiednich proporcjach wodę twardą i zmiękczoną. Ewentualne zakwaszanie wody wykonujemy natomiast już po nalaniu jej do akwarium.

 

Nalewanie wody do akwarium

Podłoże w akwarium rośliny

Rośliny przed zasadzeniem dokładnie opłukujemy pod bieżącą wodą i przycinamy im korzenie. Ten ostatni zabieg nie tylko nie szkodzi roślinom, lecz wręcz przeciwnie, ułatwia im przyjęcie się w nowych warunkach. W podłożu robimy dołki palcem lub drewienkiem, wkładamy korzenie roślin za pomocą pincety lub palcami i umocowujemy przez lekkie uciśnięcie piasku tak, by uniemożliwić wypłynięcie roślin po nalaniu wody. Rośliny nie mogą być sadzone ani zbyt głęboko, ani zbyt płytko; korzenie nie mogą być zagięte i wychodzić nad powierzchnię podłoża. Utrudnia to bowiem przyjęcie się roślin i ...

Sadzenie roślin.

W przypadku sadzenia dużych i rozłożystych roślin, umocowujemy je, obkładając kamieniami, które po zakorzenieniu się rośliny można usunąć.
Dla ochrony roślin przed rybami lubiącymi kopać w piasku i wyrywać rośliny, należy je sadzić w obudowaniu sporządzonym z kamieni, a po nasypaniu piasku i zasadzeniu roślin dodatkowo obłożyć u podstawy płaskimi kamieniami. Niestety i ten sposób, jak również praktykowane niekiedy sadzenie roślin ryby akwariowe w dobrze wyparzonych i opatrzonych najmniej kilkoma otworami doniczkach glinianych, bywa nieskuteczny w hodowli niektórych ryb pielęgni-cowatych.

Sposób mocowania roślin w podłożu

Nieliczne rośliny wymagają żyźniejszego podłoża i dlatego sadzimy je w doniczkach Na dnie tych doniczek umieszczamy piasek, następnie niewielką ilość torfu lub ziemi ogrodowej, którą z kolei przykrywamy również piaskiem. Należy jednak pamiętać, że doniczki te trzeba co pewien czas wyjmować, wyrzucać z nich stare podłoże i wkładać świeże. Doniczki stawia się na podłożu lub lekko wciska w piasek. Doniczki można ukryć zasłaniając je korzeniem lub kamieniami, aby nie psuć wyglądu akwarium.
Rośliny można sadzić również po zalaniu akwarium wodą, wciskamy wtedy korzenie palcem, pęsetą lub listewką w podłoże i starannie obsypujemy piaskiem, aby nie pozostawić korzeni na powierzchni dna.

Podłoże w akwarium Lignity cz 2

Lignity Jest to odmiana węgla brunatnego o barwie ciemnobrązowej do czarnej z zachowaną jeszcze strukturą drewna. W Polsce spotykane w dużej ilości w kopalniach węgla brunatnego. Ze względu na niezatruwanie wody i ciekawe kształty szczególnie polecane do stosowania zamiast korzeni.
Warstwy żwiru i piasku układamy tak, by były one grubsze przy tylnej ścianie akwarium i tworzyły wyraźny spad w kierunku przedniej szyby lub jednego z przednich narożników. Spad ten ułatwia zbieranie się mułu w jednym, dogodnym do czyszczenia miejscu. Wysokość warstwy podłoża ryby akwariowe powinna wynosić co najmniej 5 cm, aby rośliny mogły się dobrze zakorzenić. Powierzchnię piasku wyrównujemy dłonią lub płaskim drewienkiem.
Z kolei instalujemy techniczne wyposażenie akwarium, tj. grzałkę, termometr, przewietrzacz, filtr i oświetlenie. O typach i zastosowaniu tych urządzeń
jest mowa w rozdziale: „Wyposażenie akwarium". Następnie układamy, posługując się uprzednio sporządzonym szkicem, korzenie i ewentualnie kamienie,
które lekko wciskamy w piasek. W przypadku budowy groty z kamieni, należy ją tak wykonać, aby nie przewróciła się, tzn. kłaść kamienie jedne na drugich możliwie dużymi płaskimi powierzchniami. Możemy teraz przystąpić do zasadzenia roślin.

Podłoże w akwarium kamienie cz 1

Używa się tylko gładkich: granitów, kwarcu lub piasków. Przed umieszczeniem w akwarium należy je dobrze wyszorować twardą szczotką pod bieżącą wodą. Groty z kamieni sklejamy klejem silikonowo-kauczukowym. Niektórzy akwaryści do spajania kamieni przy budowie grot używają cementu. W tym przypadku grotę taką należy przed włożeniem do akwarium moczyć przez co najmniej 14 dni, codziennie zmieniając wodę.
Korzenie Dopuszczalne są tylko korzenie pozbawione kory i tak długo trzymane w bieżącej lub często zmienianej wodzie, aż nie będą wypływać już na jej powierzchnię. Najczęściej stosowane są: dąb, olcha, wierzba. Przed umieszczeniem ich w akwarium, należy je wygotować przez kilka ryby akwariowe godzin w roztworze soli kuchennej (0,5 kg/10 dm3 wody), uważając by całe były zalane cieczą. Po wygotowaniu korzenie płuczemy pod bieżącą wodą. W przypadku braku możliwości wygotowania, preparowany korzeń należy zalać wrzącym roztworem soli kuchennej (1 kg/10 dm3 wody). Niestety nawet po takim przygotowaniu, nie można mieć pewności, czy korzenie nie staną się pożywką dla bakterii, powodujących gnicie drewna lub mętnienie wody. Istnieje również sposób przygotowania drewna świeżego. Polega on na gotowaniu korzenia na przemian w roztworze kwasu solnego i wodorotlenku sodu tak długo, aż po ostatnim gotowaniu w środowisku zasadowym roztwór ten będzie tylko lekko brunatny. Następnie należy znów gotować korzeń do zaniku odczynu zasadowego wody. Tak przygotowany korzeń wypływa jeszcze na powierzchnię wody, należy go więc umocować za pomocą kamieni na dnie akwarium.

Podłoże w akwarium część 2 piasek

Wbrew rozpowszechnionemu mniemaniu, drobny piasek w ogóle nie jest lepszy od grubego piasku, a wręcz odwrotnie, szkodzi roślinom. Dość mocno trudnia bowiem swobodny dopływ wody zawierającej składniki pokarmowe dla roślin w akwarium, a w krańcowych przypadkach może spowodować gnicie niedotlenionych korzeni roślin. Dlatego też najlepszy jest piasek o ziarnach wielkości 1—3 mm i żwir 3—10 mm.
Do akwariów najlepszy jest piasek i żwir z wartkich i czystych, nie zatrutych strumieni i rzek. Należy bardzo jednak uważać, by nie zawierał on domieszki mułu, ani nie miał przykrego zapachu. Ponieważ jednak coraz trudniej jest znaleźć nie zanieczyszczoną rzekę ryby akwariowe , najczęściej stosujemy kwarcowy piasek żwir używany w budownictwie, przed wprowadzeniem do akwarium musi on być tak długo przemywany bieżącą wodą, aż warstwa wody nad nim będzie zupełnie przezroczysta. Wtedy takie podłoże możemy użyć.

Podłoże w akwarium część 1

Od odpowiedniego podłoża w akwarium zależą w dużej mierze własności chemiczne i biologiczne wody w akwarium. Nieodpowiednie pod względem chemicznym lub wielkości ziaren podłoże jest niekorzystne, gdyż powoduje wzrost twardości bądź zasadowości wody, osłabia wegetację roślin, powoduje gnicie ich korzeni i ułatwia rozwój bakterii gnilnych i chorobotwórczych oraz niepożądanych gatunków glonów.
Podłoże sporządzamy z grubego piasku i, ryby akwariowe  żwiru, kamieni i ewentualnie korzeni. Nie należy stosować:

1. Ziemi ogrodowej jako podkładu pod piasek lub żwir. Spowoduje to rozwój bakterii gnilnych, które mogą być przyczyną zatrucia wody.
2. Piasku morskiego - jest najczęściej zbyt drobny i zawiera pokruszone muszle.
3. Muszli i kawałków raf koralowych — zwiększają one twardość wody nie pozwalają na utrzymanie kwaśnego jej odczynu.
4. Kamieni z wyraźnymi śladami związków metali (będą zatruwać wodę) o ostrych krawędziach.
5. Świeżych korzeni i gałęzi (zwiększają ponad dopuszczalną normę ilość garbników w wodzie), lub wyciągniętych z naturalnych mulistych zbiorników spowodują zakażenie wody bakteriami chorobotwórczymi) oraz z drzew iglastych (zatruwają wodę związkami zawartymi w żywicy).
6. Różnego i rodzaju figurek porcelanowych — akwarium powinno mieć wygląd rzeczywistego środowiska ryb i tego rodzaju „ozdoby" są po prostu nie na miejscu.

Ozdoba tylnej ściany akwarium

Przez tylną szybę akwarium przeważnie widać różne sprzęty lub wzór namalowa­ny na ścianie co nie jest za bardzo estetyczne wizualnie. Kłóci się to z ogólnym wyglądem zbiornika. Żeby tego uniknąć, po prostu możemy pomalować zewnętrzną stronę tylnej szyby akwarium ryby akwariowe , przy czym dobre efekty uzyskuje się używając ciemne odcienie brązu lub zieleni. Można również na świeżą farbę nalepić arkusz papieru i zaraz po tym powoli go oderwać. Uzyskuje się przez to efekt zmatowienia pomalowanej powierzchni.
Dość ciekawe, ale co za tym idzie bardziej pracochłonne, jest zasłonięcie tylnej szyby specjalnie wykonaną skrzyneczką dekoracyjną. Skrzyneczkę ową, o wymiarach odpowiadających tylnej szybie akwarium i głębokości 3—5 cm tworzy się umocowując w niej (np. klejem) kamienie, piasek, suche gałązki, korzenie, trzcinę, kawałki bambusa itp. To już zależy od naszej wyobraźni i kreatywności.
Sposób umieszczenia i wymienionych przedmiotów i charakter dekoracji powinien odpowiadać typowi akwarium i ryb.

Skrzynka dekoracyjna na tylną ścianę akwarium

Urządzenie wnętrza akwarium cz. 2

Jeżeli chcemy ochrony roślin przed rybami które je mogą uszkodzić można zrobić przegrodę ze szkła w akwarium, zamontowaną najczęściej wzdłuż tylnej ściany akwarium, w 1/4—1/3 szerokości. Zrobimy w taki sposób przestrzeń przeznaczoną wyłącznie dla roślin akwariowych. Nasza szy­ba ochronna musi sięgać od dna zbiornika do górnej jego krawędzi. Ma to oczywiście na celu odgrodzenie ryby akwariowe drogi dostania się do przestrzeni przeznaczonej wyłącznie dla roślin. Koniecznie musimy zapewnić przepływ wody to powinno zapewnić wycięcia z boku szy­by. Wielkość tych wycięć musimy tak dobrać, aby ryba nie uwięziła się w nich. Możemy zastosować otwory na całej powierzchni szyby zwiększa to przepływ wody, ale w sumie psuje ogólny wygląd zbiornika. Szybę ochronną musimy umieścić przed ułożeniem podłoża w akwarium. Aby się trzymała stabilnie nie przewróciła najlepiej zastosować uchwyty z korka lub ka­wałka styropianu.

Szyba ochraniająca rośliny i jej umocowanie

Urządzenie wnętrza akwarium cz. 1

Jeśli próba szczelności naszego akwarium wypadła pomyślnie, wylewamy wodę i teraz możemy zacząć je urządzać. Najlepiej jest przedtem sporządzić projekt rozmieszczenia technicznego wyposażenia akwarium, kamieni, korzeni i ro­ślin. Wiadome jest, iż planowanie wyposażenia akwarium jest sprawą osobistego pomysłu estetyki i nie mogą tu być podawane żadne ścisłe przepisy czy też recepty jak urządzić akwarium. Musimy jednak pamiętać o tym, żeby spełnione zostały następujące ogólne zasady planowania. Akwarium nasze musi być dostosowane dla hodowanych ryb akwariowych pod względem doboru roślin, rodzaju i zabudowania podłoża akwarium. Ryby akwariowe muszą posiadać miejsce do pływania, tzn. należy pozostawić pewien kawałek akwarium bez roślin. Należy przewidzieć, że rośliny po jakimś czasie rozrosną się. Dlatego nie każdą roślinę można sadzić zbyt gęsto. Rośliny i kamienie możemy wykorzystać do ukrycia technicznego wyposażenia akwarium co wizualnie poprawi jakość naszego akwarium.

Akwarium z szybami szklanymi klejonymi

Użycie takich klejów do klejenia akwarium pozwala na tworzenie zbiorników o bardzo różnych kształtach i wymiarach, musimy jednakże używać do nich szyby proporcjonalnie 3 do grubsze niż w podanej wyżej tabeli. Akwaria klejone mają wszystkie zalety jednolicie szklanych zbiorników, a brak im wad zbiorników ramowych. Po ustaleniu miejsca dla ryb i ro­dzaju akwarium teraz możemy przystąpić do jego urządzania. Na początku ustawiamy akwarium na odpowiednim miejscu. Pod akwarium jednoli­te lub klejone należy zawsze podłożyć warst­wę filcu lub grubego materiału o powierzchni nieco większej od dna akwarium. Akwaria ramowe na­tomiast lepiej jest ustawić na drewnia­nych listewkach. Następnie przystępujemy (oczywiście przypadkach akwarium ramowego lub klejonego) do obadania jego szczelności. W tym celu teraz musimy nalać powoli wodę do akwarium o tempe­raturze pokojowej do maksymalnie używanej objętości akwarium. Pełen zbiornik wody pozostawiamy na około 24 godziny. Delikatnie cieknące akwaria ramowe, nie więcej niż w 2—3 miejscach, ryby akwariowe z których wycieka najwyżej kilka kropel wody na godzinę, mogą się uszczelnić samoczynnie po upływie około 24 godzin. W nielicznych przypadkach możemy spróbować uszczelnić akwarium klejem silikonowo-kauczukowym cienkich prętów lub rurek szklanych w wewnętrzne kąty między szybami akwarium. Przed nałożeniem warstwy kleju należy szyby przetrzeć rozpuszczalnikiem organicznym, np. benzyną ekstrakcyjną żeby oczyścić szyby z zanieczyszczeń i odtłuścić.

Akwarium z szybami szklanymi klejonymi

Wady akwarium ramowego

Często spotykane wady akwarium ramowego polegają głównie na możliwości przecieka­nia tego akwarium, i wnikania do wody akwarium trujących związków pochodzących z złych substancji uszczelniających, oraz rdzewienia ram akwarium. Zaletami owego akwarium ramowego zaś są: możliwość wykonania specjalnego kształtu i wielkości, to akwarium daje nam możliwość naprawy, nie zniekształ­cony widok środka akwarium.
Nieraz spotyka się akwaria, w których zamiast szkła użyte jest przezro­czyste tworzywo sztuczne.

Tabela grubości szyb szklanych w zależności do wymiarów akwariów ramowych

Zbiorniki z tworzyw sztucznych, ważną sprawą jest użycie odpowiednich materiałów do budowy akwarium, mają wszystkie zalety szklanych zbiorników ramowych i jednolitych, lecz tu te akwaria są pozbawione ich wad. Jednakże szyby z tworzywa sztucznego z wiekiem stają się coraz mniej przezroczyste i bardzo łatwo możemy je porysować w czasie zabiegów pielęgnacyjnych przeprowadzanych w akwarium ryby akwariowe. Teraz obecnie stosowane są akwaria, do których budowy użyte zostały szyby są sklejane bezpośrednio z sobą za pomocą klejów silikonowo-kauczukowych (białych lub nawet przezroczystych). Kleje te odznaczają się bardzo dużą trwałością.

Ramy akwarium

Ramy akwarium powinny być bardzo dokładnie pomalowane wodoodporną farbą (nie wolno stosować farb zawierających w składzie związki cynku), lub będące powleczone żywicą organiczną. Szkło wykorzystywane do budowy akwarium nie może posiadać rys i pęcherzy w szkle. Dno akwarium należy zrobić z odpowiednio grubego szkła zwykłego, bądź lepiej ze szkła zbrojone­go siatką drucianą. Jeżeli dno akwarium jest wzmocnione dodatkowo blachą, muszą być w niej rozwiercone otwory, żeby powietrze znajdujące się pomiędzy blachą a szkłem nie spowodowało, przy wahaniach temperatury, uszkodzenia lub pęknięcia szkła.
Akwarium ramowe daje nam dużą możliwość, może mieć bardzo dużą pojemność, o ile tylko jest skonstruowane z odpowiednio grubego szkła ryby akwariowe. Wymiary takiego akwarium zależą w dużej mierze od miejsca gdzie będzie stało, jakim dysponujemy, bądź od rodzaju hodowanych ryb akwariowych. Ze względu na wielkość akwaria dzielimy akwaria na: małe - do 30 dm3 wody, średnie - do 100 dm3 i duże - powyżej 100 dm3. W akwarium z rybkami powyżej 80 dm3 łatwiej jest zachować równowagę biologicz­ną i właśnie dlatego nie wymaga ono tak dokładnej troskliwej opieki jak mniejsze akwarium.